– Wypoczynkowy

Wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy. Pierwszy urlop pracownikowi podejmującemu pracę po raz pierwszy w życiu przysługuje z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.

Pełny urlop przyznaje się pracownikowi po roku pracy. Wymiar urlopu ze względu na staż pracy wynosi:

20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, zalicza się z tytułu ukończenia szkoły:

1. szkoły zawodowej lub innej równorzędnej – czas trwania nauki, lecz nie więcej niż 3 lata,

2. średniej szkoły zawodowej (także po ukończeniu szkoły zawodowej lub innej równorzędnej) – czas trwania nauki, lecz nie więcej niż 5 lat,

3. średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,

4. szkoły policealnej – 6 lat,

5. szkoły wyższej – 8 lat.

Przypominamy, że wyżej wymienione okresy nie sumują się.

Jeżeli pracownik w czasie nauki pracował, to do wymiaru urlopu, wlicza się albo okres zatrudnienia, albo okres nauki, w zależności od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.

Podstawa prawna: art. 153, art.154 i art. 155  ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

– Wychowawczy

Celem urlopu wychowawczego jest osobiste sprawowanie opieki nad dzieckiem w pierwszych latach jego życia. Prawo to jest związane ściśle ze stosunkiem pracy, czyli przysługuje tylko osobie zatrudnionej na umowę o pracę.

Okres urlopu wychowawczego może wynosić 3 lata, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 6 lat. Urlop wychowawczy rozpoczyna się w dniu wskazanym przez pracownika we wniosku. Termin złożenia wniosku musi być złożony 21 dni przed rozpoczęciem planowanego urlopu.

Jedynie osobie wychowującej dziecko do lat 18, które z powodu stanu zdrowia wymaga osobistej opieki pracownika, przysługuje dodatkowy urlop wychowawczy w wymiarze do 3 lat, czyli w łącznym wymiarze na dziecko do 6 lat. Osoba występująca o ten urlop powinna w takiej sytuacji przedstawić orzeczenie o niepełnosprawności dziecka lub o stopniu jego niepełnosprawności.

Z dniem 1 października 2013 roku weszła w życie ustawa z 26 lipca 2013 roku o zmianie Kodeksu pracy, która zmodyfikowała zasady udzielania i wykorzystywania urlopów wychowawczych. Do najważniejszych zamian wprowadzonych nowelizacją można zaliczyć:

• – przyznanie każdemu rodzicowi lub opiekunowi dziecka wyłącznego prawa do 1 miesiąca urlopu wychowawczego (tzw. nieprzenaszalnego miesiąca urlopu), którego to prawa nie można przenieść na drugiego rodzica lub opiekuna (art. 186 § 4 KP)

• – zwiększenie części urlopu wychowawczego, w ramach których można wykorzystać ten urlop z 4 do 5 części (art. 186 § 8 KP)

• – podwyższenie z 3 do 4 miesięcy wymiaru urlopu wychowawczego, który może być wykorzystany wspólnie przez rodziców lub opiekunów dziecka (art. 186 § 6 KP)

• – ustalenie, iż w czasie urlopu wychowawczego bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty przed urlopem wychowawczym ulega zawieszeniu na czas jego trwania (art. 293¹ KP)

• – wprowadzenie zasady, zgodnie z którą wymiar urlopu wypoczynkowego nie ulega proporcjonalnemu obniżeniu w przypadku, gdy pracownik, który z dniem 1 stycznia danego roku nabył prawo do kolejnego urlopu, skorzysta następnie z co najmniej 1 miesiąca urlopu wychowawczego i powróci do pracy w tym samym roku kalendarzowym (art. 155² § 2 KP)

Na podstawie art. 186 § 9 i 10 KP, jeden rodzic lub opiekun dziecka ma prawo do pełnego wymiaru urlopu wychowawczego w sytuacji, gdy:

• – drugi rodzic dziecka nie żyje,
• – drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
• – drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej bądź została ona ograniczona lub zawieszona,
• – jeżeli dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna.

Podstawa prawna: – art. 186 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn.zm.),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz.U. nr 230, poz. 2291).

– Okolicznościowy

Powód zwolnienia	Ilość dni przysługujących pracownikowi w razie zwolnienia
W razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka, albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma, lub macochy	2 dni
W razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką	1 dzień

Podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. nr 60. poz. 281 z późn. zm.).

– Macierzyński

1. Urlop macierzyński

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

– 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

– 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,

– 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,

– 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,

– 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu.

Pracownica po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu. W takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.

Po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego odpowiadającej okresowi, w którym pracownica uprawniona do urlopu wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. W tym przypadku urlop macierzyński pracownicy przerywa się na okres, w którym z takiego urlopu korzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko.

Łączny wymiar urlopu macierzyńskiego w powyższych okolicznościach nie może przekroczyć podstawowego wymiaru urlopu.

2. Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego

Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

– 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,

– 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,

– 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,

– 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,

– 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci.

nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.

Jeżeli pracownik, o którym mowa powyżej, przyjął dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10 roku życia, ma prawo do 9 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Podstawa prawna: art. 180, art. 182¹, art. 182³ §1, art.183 §1, §2 i §3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz.94 z późn. zm.).

– urlop rodzicielski

Od 2 stycznia 2016 po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego pracownikowi będzie przysługiwał urlop rodzicielski w wymiarze:

– do 32 tygodni w razie urodzenia przy jednym porodzie/przejścia na wychowawcze/jednego dziecka;

– do 34 tygodni w przypadku urodzenia przy jednym porodzie/przyjęcia na wychowanie/ więcej niż jednego dziecka;

– do 29 tygodni w razie przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do 7 lat, a w przypadku dziecka, wobec którego odroczono obowiązek szkolny, do 10 roku życia.

Urlop  rodzicielski będzie można wykorzystać jednorazowo albo w częściach/najwyżej 4/, co do zasady, nie krótszych niż 8 tygodni przypadających bezpośrednio po sobie, z tym, że część w wymiarze do 16 tygodni będzie można wykorzystać po przerwie, najpóźniej do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat.

Wniosek o pełny urlop należy złożyć nie później niż 21 dni po porodzie, w pozostałych przypadkach w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem.

Urlop rodzicielski będzie można łączyć z wykonywaniem pracy u pracodawcy w wymiarze nie wyższym, niż 1/2 wymiaru. Urlop ulegnie wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej w trakcie urlopu, nie dłużej niż do 64/68 tygodni, w zależności od ilości dzieci.

– wysokość zasiłku macierzyńskiego

Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego przysługuje w wysokości 100% kwoty stanowiącej podstawę jego wymiaru. Zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 60% podstawy wymiaru z zastrzeżeniem:

W związku ze zmianą wymiaru urlopu rodzicielskiego wynikającą z likwidacji dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego ulega zmianie wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego.

Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres, o który wydłużono urlop rodzicielski, tj. do:

1) 6 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka;

2) 8 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci oraz w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci;

3) 3 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka, w przypadku gdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni.

W sytuacji, gdy pracownica nie później niż 21 dni po porodzie wystąpi o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, to zasiłek macierzyński za cały okresy tych urlopów wyniesie 80% podstawy wymiaru.

Podstawa prawna: art. 182^1A Kodeksu pracy

– ojcowski

Pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia.

Urlop ojcowski można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach tygodniowych.

Urlopu ojcowskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika-ojca wychowującego dziecko, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Podstawa prawna: art. 182³ Kodeksu pracy