2020: nowe przepisy dla przedsiębiorców
Czy uda się zdyscyplinować dłużników, żeby nie ociągali się z płatnościami dla kontrahentów? Sporo zmian w przepisach ma służyć właśnie temu
W nowym prawie, które zacznie obowiązywać w 2020 r., jak zwykle nie zabraknie zmian podatkowych. Dotyczą one zarówno podatków dochodowych, jak i VAT. Trzeba dodać, że przedstawione obok streszczenie rozwiązań wchodzących w życie w 2020 r. nie wyczerpuje ich listy. Skupiamy się na prezentacji regulacji, które będą stosowane od pierwszych miesięcy roku. Wiele innych, w tym podatkowych, zacznie obowiązywać później. Na przykład od kwietnia trzeba będzie spełniać kolejne wymagania w przesyłaniu fiskusowi plików JPK_VAT. W tym samym miesiącu do praktyki wejdzie nowa matryca stawek VAT. To bardzo duża zmiana, bo podatników czeka nie tylko wprowadzenie nowego systemu symboli klasyfikujących towary i usługi do określonych grup opodatkowania VAT, ale też m.in. nowy zakres stosowania obniżonych stawek.
W podatkach dochodowych zmian w wysokości stawek tym razem nie będzie. Co prawda dopiero w 2020 r. zacznie być stosowana nowa, najniższa w skali podatkowej PIT, wynosząca 17 proc., ale jej wprowadzenie miało już wpływ na rozliczenia w ostatnim kwartale tego roku. Dla firm bardziej znaczące wydaje się „obdarowanie” ich nową ulgą w PIT i CIT — na tzw. złe długi.
Jej uchwalenie składa się na pakiet rozwiązań służących ograniczaniu zatorów płatniczych — jednej z największych bolączek małych firm, którym duże, silne podmioty potrafią narzucać wyjątkowo długie terminy zapłaty za dostarczone towary i wykonane usługi. Pomysłów na zdyscyplinowanie takich dłużników jest więcej niż tylko ulga podatkowa dla wierzycieli. Jak zadziałają? Życie pokaże. Ale dobrze, że takie przyjęto i wpisano do prawa. Z wielu raportów wynika, że nie każdy ankietowany traktuje regulowanie zobowiązań za oczywistą powinność.
Warunki prowadzenia działalności
Nowa spółka, kolejne uproszczenia, a przede wszystkim nowe rozwiązania na rzecz ograniczenia zatorów płatniczych — to najważniejsze zmiany ważne dla mniejszych firm.
Prosta Spółka Akcyjna
Ten nowy podmiot — niepubliczny — to połączenie cech spółki z o.o. i akcyjnej. Będzie go można zakładać od marca 2020 r. — korzystając m.in. z szybkiej rejestracji elektronicznej, bo w 24 godziny. Wystarczy przy tym 1 zł kapitału. Akcje Prostej Spółki Akcyjnej (PSA) nie będą notowane na giełdzie, elektroniczny rejestr akcjonariuszy będzie uproszczony, do kierowania nią będzie można powołać zarząd tylko jednoosobowy, rady nadzorczej nie trzeba tworzyć. Uchwały mogą być podejmowane przy wykorzystaniu komunikacji elektronicznej. Uproszczona będzie również likwidacja spółki, można też rozwiązać ją bez likwidacji — przez przejęcie jej majątku i zobowiązań przez akcjonariusza.
Akcje PSA nie będą miały wartości nominalnej i nie będą stanowić części kapitału akcyjnego. Akcjonariusze będą wnosić wkłady z przeznaczeniem na kapitał akcyjny i na pokrycie swoich akcji, przy czym mogą to być świadczenia pieniężne lub niepieniężne, czyli np. wykonywanie pracy bądź usług. Nowy podmiot ma ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej.
Walka z zatorami
Dla ograniczenia nadużywania kredytu kupieckiego wprowadzono do prawa kilka rozwiązań. Przede wszystkim skrócono do 30 dni od wymagalnego terminu zapłaty czas na uregulowanie należności w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny (z wyłączeniem podmiotów leczniczych). Natomiast 60 dni wyznaczono dużym firmom na dokonanie płatności mikro-, małym lub średnim przedsiębiorstwom. Ustawodawca podniósł przy tym odsetki ustawowe za zwłokę o dwa punkty procentowe — do 11,5 proc. Wierzyciel będzie mógł odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć, gdy ustalony w niej termin zapłaty został nadmiernie wydłużony, czyli przekroczy 120 dni, liczonych od daty doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku potwierdzających dostarczenie towaru lub wykonanie usługi, a ustalenie tego terminu okaże się rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Największe firmy (o dochodach rocznych ponad 50 mln EUR) będą sprawozdawać resortowi rozwoju, w jakim czasie wywiązują się ze swoich zobowiązań wobec kontrahentów. Podmiotom najbardziej opóźniającym się z zapłatą grożą kary pieniężne. Będzie je nakładać prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów po zbadaniu sprawy. Uniknie jej dłużnik, który sam będzie wierzycielem długo oczekującym na należne mu pieniądze. Nowe przepisy różnicują ponadto wysokość rekompensat za koszty odzyskiwania należności. Dotychczasowy próg 40 EUR zachowano, ale dla długów do 5 tys. zł wprowadzono dwa wyższe — 70 EUR dla kwot ponad 5 tys. zł do 50 tys. zł oraz 100 EUR dla wierzytelności równych kwocie 50 tys. zł. lub wyższych. Nieopłacone faktury przedsiębiorcy będą mogli uwzględniać w rozliczeniach podatków dochodowych — korzystając z tzw. ulgi na złe długi, podobnie jak obecnie mają takie prawo przy odprowadzaniu należnego VAT (o szczegółach piszemy obok).
Sukcesja firmy rodzinnej
Ustawodawca wprowadził kolejne rozwiązania umożliwiające przeprowadzenie takiego procesu. Koncesje, zezwolenia, licencje i innego rodzaju pozwolenia będą mogły przejść na nabywcę firmy rodzinnej. Ponadto będzie możliwe powołanie tymczasowego przedstawiciela w przypadku śmierci małżonka przedsiębiorcy — w ciągu sześciu miesięcy. Może to zrobić sam przedsiębiorca lub spadkobiercy, którzy przyjmą spadek, albo zapisobiercy windykacyjni. Jego zadaniem ma być zwykły zarząd majątkiem spadkowym. Nowe przepisy przewidują też zmiany w zapisie windykacyjnym. Do tej pory nie można było nim objąć przedsiębiorstwa. Po nowelizacji przedmiotem tego zapisu może być także ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, czyli jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej.
Przyjazne prawo
Tak rząd określa pakiet kolejnych ułatwień dla firm. Wprowadza m.in. prawo przedsiębiorcy (wpisanego do CEIDG) do popełnienia błędu. Zamiast mandatu lub kary pieniężnej dostanie pouczenie, po czym musi usunąć naruszenie. Takie ulgowe traktowanie ma przysługiwać przez rok od podjęcia po raz pierwszy działalności gospodarczej lub ponownie — po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności. Powtarzanie się nieprawidłowości i przypadki rażącego lub nieusuwalnego naruszenia prawa pozbawią tego przywileju. Przedsiębiorcy będą korzystać także z ochrony konsumenckiej w relacjach z innymi firmami, ale tylko przy umowach niemających dla danego kontrahenta charakteru zawodowego. To uprawnienie dotyczy stosowania niedozwolonych postanowień umownych (klauzul abuzywnych), rękojmi za wady i w przypadków odstępowania od transakcji zawartych na odległość lub poza lokalem firmy. Nowe regulacje rozszerzają też definicję rzemieślnika na spółki: jawną, komandytową, komandytowo-akcyjną i jednoosobową spółkę kapitałową. Za takie będzie można uznać te z nich, których wspólnicy mieli kwalifikacje zawodowe w rzemiośle lub byli członkami rodziny (małżonek, dziecko lub rodzic). Na kolejny pakiet ułatwień składają się też ograniczenia obowiązków administracyjnych, takie jak m.in. zniesienie wymogu przekazywania dokumentów, które są dostępne danej instytucji lub zawierają informacje, jakie może ona ustalić sama (np. odpisów z KRS).
Przepisy:
- Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy — Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1655).
- Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1649).
- Ustawa z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495).
Ordynacja podatkowa
Podatnicy muszą uważać, gdzie przelewają pieniądze za dokonywane transakcje. Przelew do niewłaściwego odbiorcy grozi odpowiedzialnością za cudze zaległości podatkowe.
Indywidualny mikrorachunek
Tylko do końca 2019 r. wpłaty podatków dochodowych (PIT i CIT) oraz VAT, a także niepodatkowych należności dla budżetu można wpłacać na konta konkretnych urzędów skarbowych. Od nowego roku podatnicy mają regulować te należności (z tytułu wszystkich wymienionych tu danin) na przypisane im indywidualne mikrorachunki podatkowe. Będą one służyły wyłącznie do wpłat i identyfikacji podatników. Nie sprawdzą tam oni salda rozliczeń czy historii przelewów. Nadpłaty będą zwracane, jak dotychczas, na wskazany w urzędzie skarbowym rachunek bankowy lub przekazem pocztowym. Na mikrorachunki nie będzie wpłacana akcyza czy PCC. W razie pomyłkowej wpłaty trzeba będzie zwrócić się do urzędu o zwrot.
Odpowiedzialność za zaległe podatki
Nabywcy towarów lub usług, będący podatnikami VAT, zostaną objęci solidarną odpowiedzialnością (całym ich majątkiem) za zaległości podatkowe dostawców będących czynnymi podatnikami VAT. Jednak nie w każdych okolicznościach, ale wtedy, gdy należność za transakcję, potwierdzona fakturą, zostanie przelana na rachunek inny niż podany na tzw. białej liście podatników VAT i aktualny w dniu zlecenia przelewu. Dotyczy to płatności, które — zgodnie z Prawem przedsiębiorców — muszą być dokonywane za pośrednictwem rachunku płatniczego. Jest to wymagane, gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 tys. zł lub jej równowartość w przypadku płatności w walutach obcych. Jeśli zapłata za towar czy usługę będzie opiewać na niższą kwotę i wpłynie na konto spoza białej listy, nabywca nie będzie odpowiadał solidarnie ze sprzedawcą za jego długi podatkowe. Co ważne, ta odpowiedzialność solidarna czeka również pośredników, którzy na podstawie umowy z dostawcą towarów lub usługodawcą będącym podatnikiem VAT czynnym (albo z nabywcą) zostaną zobowiązani do pobrania należności za te transakcje (potwierdzone fakturą) i przekazania ich w całości bądź części dostawcom. Pośrednicy będą odpowiadać solidarnie za ich zaległe podatki również tylko w przypadku przelania pieniędzy na rachunek inny niż podany na białej liście VAT.
Przepisy:
- Ustawa z 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1018).
- Ustawa z 4 lipca 2019 r o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1520).
Podatki dochodowe — PIT i CIT
Przedsiębiorcy będą musieli uważniej sprawdzać, na jakie rachunki płacą za dostawy i czy nie zalegają z należnościami dla kontrahentów. Od tego zależy, jak rozliczą swoje koszty.
Biała lista i koszty
Wpłaty na konta podawane przez podatników VAT z tzw. białej listy będą miały wpływ na koszty uzyskania przychodów uwzględniane przy rozliczaniu PIT i CIT. Przedsiębiorca, który dokona wpłaty za fakturę na niewłaściwy rachunek, czyli nieujawniony na tej liście, nie będzie mógł zaliczyć tej płatności do kosztów podatkowych. Ponadto taka sankcja będzie grozić w przypadku, jeżeli należność zostanie wpłacona z pominięciem split paymentu, gdy faktura wystawiona przez kontrahenta zostanie prawidłowo oznaczona adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”. Podatnicy nie zaliczą wtedy do kosztów uzyskania przychodów płatności w tej części (lub zmniejszają wysokość kosztów), w jakiej kwota z faktury przewyższa 15 tys. zł, czyli wartość wymagającą odprowadzenia należności za pośrednictwem rachunku płatniczego.
Ulga na złe długi
Również ta ulga będzie miała wpływ na rozliczanie kosztów w PIT i CIT. Jej zasady są podobne do ulgi na złe długi w VAT, obowiązującej już od dłuższego czasu. Wierzyciel, który nie otrzyma zapłaty w ciągu 90 dni od upływu terminu określonego w umowie lub na fakturze, będzie mógł pomniejszyć podstawę opodatkowania o kwotę wierzytelności, czyli zaliczyć ją do kosztów podatkowych. Natomiast dłużnik będzie musiał powiększyć swój dochód o niezapłaconą kwotę.
Więcej małych podatników
Z 1,2 mln EUR do 2 mln EUR rośnie próg przychodów uprawniający do uzyskania statusu małego podatnika. Taki przedsiębiorca może rozliczać kwartalnie zarówno podatek dochodowy, jak i VAT. Ma też prawo do odpisów amortyzacyjnych, także gdy środek trwały jest wart więcej niż 10 tys. zł. Małym podatnikom przysługuje też możliwość skorzystania z najwyższych ulg na działalność badawczo-rozwojową. Ponadto są uprawnieni do wyboru kasowej metody rozliczania VAT, jednak w podatkach dochodowych nie jest im to dane.
Przepisy:
- Ustawa z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz.U. z 2018 r. poz. 2244).
- Ustawa z 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1018).
- Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1649).
- Ustawa z 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1751).
Podatek od towarów i usług — VAT
Będzie kara za wystawienie faktury do paragonu bez wpisanego na nim numeru identyfikacyjnego kupującego. Natomiast sukcesorów czeka mniej biurokracji.
NIP na paragonie
Od nowego roku sprzedawca nie będzie mógł wystawić podatnikowi VAT faktury do paragonu dokumentującego sprzedaż, jeśli nie zostanie podany na nim NIP nabywcy. Ten wymóg nie obejmie przedsiębiorców świadczących usługi taksówek osobowych — z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą. Wystawią oni faktury na życzenie klienta z jego numerem NIP, nawet gdy paragon nie będzie zawierał tego numeru. Za naruszenie tych zasad grożą sankcje — także dla nabywców, którzy będą ujmowali w ewidencji VAT takie faktury. Fiskus ustali dodatkowe zobowiązanie podatkowe, co nie dotyczy jednak osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie albo przestępstwo skarbowe. Kara wyniesie 100 proc. kwoty podatku wykazanego na fakturze wystawionej do sprzedaży udokumentowanej paragonem bez numeru NIP nabywcy.
Czas na rozliczenie importu
Dotychczasowy czas ustawowy płatności VAT od importu, wynoszący 10 dni od odprawy celnej albo od wydania decyzji celnej, zostanie wydłużony. Będzie odpowiadał terminom określonym w ogólnych zasadach rozliczania tego podatku. Będzie mowa o tym, do czego są uprawnione obecnie podmioty spełniające warunki do stosowania procedury uproszczonej, czyli głównie duzi importerzy. Według zasad ogólnych VAT należy opłacać do 25 dnia kolejnego miesiąca.
Wpis sukcesyjny do CEIDG
Ustawodawca zdjął z podatników VAT będących osobami fizycznymi dotychczasowy obowiązek informowania urzędów skarbowych o wpisaniu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) zarządcy sukcesyjnego — w ciągu 7 dni od wpisu. Dotyczyło to także dokonywania zmian w jego treści. Od nowego roku takie informacje trafią do fiskusa bezpośrednio z CEIDG.
Przepisy:
- Ustawa z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1520).
- Ustawa z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495).
Prawo pracy, ubezpieczenia
Podwyżka wynagrodzenia minimalnego za pracę nie jest niczym nowym. Nowa będzie natomiast ulga w opłacaniu składek ZUS — uchwalona w zasadzie w ostatniej chwili.
Minimalna płaca…
Tym razem minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie o 350 zł — do 2,6 tys. zł. W 2019 r. wynosiło 2250 zł. Taka podwyżka ma też wpływ na wysokość innych świadczeń związanych z zatrudnieniem, np. dodatku za pracę w nocy, wynagrodzeniem za przestój, odprawą za zwolnienie grupowe, odszkodowaniem za mobbing czy dyskryminację. Przykładowo wypłata związana ze zwolnieniem grupowym wyniesie 39 tys. zł. Stanowi ona maksymalnie 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast odszkodowanie za mobbing czy dyskryminację odpowiada tej najniższej płacy. Jej wzrost zmienia ponadto minimalną podstawę wymiaru zasiłku chorobowego. W 2020 r. wprowadzono też nową regułę przy ustalaniu minimalnej płacy dla konkretnego pracownika — wyłączono z niej dodatek stażowy. Dotychczas — i nadal — będą uwzględniane takie składniki, jak nagrody i premie regulaminowe, wynagrodzenie urlopowe i dodatek wyrównawczy. Natomiast nie uwzględnia się w tym wyliczeniu nagród jubileuszowych, odpraw przy przejściu na emeryturę lub rentę, wynagrodzenia za nadgodziny i dodatku za pracę w nocy.
…i stawka godzinowa
Zmiana minimalnego wynagrodzenia za pracę etatową ma wpływ także na wypłaty dla zleceniobiorców i osób na tzw. samozatrudnieniu. Jest bowiem waloryzowana w stopniu odpowiadającym wzrostowi płacy etatowej. Od stycznia nowego roku spowoduje ona podwyżkę minimalnej ustawowej obowiązkowej stawki za godzinę wykonywania zlecenia lub świadczenia usług wzrośnie do 17 zł z tegorocznej, której wysokość wynosi 14,70 zł.
Mały ZUS Plus
Z tej ulgi będzie można korzystać od 1 lutego 2020 r., chociaż planowano wprowadzić ją od stycznia. Jednak prace legislacyjne zakończyły się w grudniu i postanowiono wydłużyć vacatio legis. Chęć korzystania z Małego ZUS Plus będzie można zgłosić od 1 do 29 lutego. Jak wyjaśnia resort rozwoju, przedsiębiorcy uprawnieni do korzystania z Małego ZUS w dotychczasowej formule powinni zgłosić chęć korzystania z tej ulgi do 8 stycznia. Następnie — od 1 lutego — będą mogli opłacać składki w ramach Małego ZUS Plus. Nową podstawę wymiaru składek właściwą dla Małego ZUS Plus wskażą w imiennych raportach miesięcznych albo deklaracjach rozliczeniowych składanych za luty. Obecnie do tzw. małego ZUS ma prawo przedsiębiorca o średniomiesięcznym przychodzie z 2018 r. wynoszącym nie więcej niż 2,5-krotność minimalnego wynagrodzenia (było to 63 tys. zł za cały rok). Składki są naliczane proporcjonalnie do przychodu. Mały ZUS Plus rozszerzy dotychczasowe preferencje — obniży składki osobom prowadzącym działalność na niedużą skalę. Będzie też więcej podmiotów mogących płacić niższą daninę. Od lutego do systemu małego ZUS mogą przystąpić bowiem przedsiębiorcy osiągający w poprzednim roku kalendarzowym obroty do 120 tys. zł (do których urośnie próg ze wspomnianych 63 tys. zł).
Wciąż obowiązuje zasada, że z tych ulgowych rozwiązań można korzystać do 36 miesięcy w ciągu 60 miesięcy (pięć lat) prowadzenia działalności gospodarczej. Gdy miną trzy lata, przez kolejne dwa należy płacić ryczałt, a potem znów wrócić do preferencyjnych rozliczeń. Podstawą wymiaru składek jest co najmniej 30 proc. minimalnej płacy za pracę, ale nie więcej niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego na dany rok kalendarzowy. Czyli ulga obejmie przedsiębiorców z dochodami miesięcznymi w wysokości ok. 6 tys. zł. Z obniżki składek nie skorzystają przedsiębiorcy, którzy rozliczali się w poprzednim roku w formie karty podatkowej i jednocześnie korzystali ze zwolnienia sprzedaży z VAT. Z obniżonego ZUS nie będą mogli skorzystać przedsiębiorcy, którzy wykonują działalność na rzecz byłych pracodawców.
Trzy etapy
Resort rozwoju przypomina, że nie zmienia się kolejność korzystania z ulg w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne. Najpierw przysługuje „ulga na start” (czyli pół roku bez składek), potem 24 miesiące preferencyjnych składek, a następnie Mały ZUS Plus. Oprócz dotychczasowego obowiązku przedkładania przez przedsiębiorcę informacji o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i o podstawie wymiaru składek, musi on też przekazywać dane dotyczące dochodu i form opodatkowania. Te dodatkowe informacje przedsiębiorcy będą składać, jak dotychczas, w imiennym raporcie miesięcznym lub w deklaracji rozliczeniowej. Nie będzie to wymagać wypełniania żadnych dodatkowych nowych formularzy ani druków.
Przepisy:
- Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2018 r. poz. 2177).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 2019 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2020 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1778).
- Ustawa z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r., poz. 1495).
- Ustawa z 12 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (w chwili gdy przygotowywaliśmy to wydanie do druku, nie była opublikowana w Dzienniku Ustaw).
Źródło: https://www.pb.pl/2020-nowe-przepisy-dla-przedsiebiorcow